Bu yazıyı 4 dakikada okuyabilirsiniz.
Hipokrat (M.Ö. 460-375)
Hippocrates Asclepiades (Tıp ve Sağlık Tanrısı Asklepios’un soyundan gelen Hipokrat)
Yunan bir hekim olan Hipokrat, klinik bulguların gözlemiyle akılcı sonuçları eşleştirmesi sebebiyle Batı tıbbının babası olarak anılmaktadır. Kendisine atfedilen öğretiler aracılığıyla Hipokrat’ın, hastalıkların tanrılar ve batıl inançlardan ziyade doğal etkenlerden kaynaklanan unsurlar olduğunu düşünen belki de ilk kişi olduğu düşünülmektedir. Tıbbi uygulamanın temellerini belirleyerek ve Hipokrat Yemini aracılığıyla hekimin rolü ve etik üzerinde çığır açan bir görev alarak tıbbın ayrı bir bilimsel söylem olarak kurulmasına yardımcı olmuştur.
Hipokrat’ın ünü Helenistik Dönem’de yayılmaya başlamış, ölümünden yaklaşık 100 sene sonra çalışmaları -Hipokratik Korpus (Hipokrat’ın Toplu Yapıtları)- İskenderiye Müzesi tarafından kütüphanesi için toplanmıştır. Günümüze kalan 60 tezin altında yatan ortak felsefeye rağmen farklılık gösteren stilleri sebebiyle yalnızca küçük bir kısmının Hipokrat’a ait olduğu düşünülmektedir. Bu doğrultuda, Hipokrat’ın öğretilerinin, hayatın kendisi ve insanların kendi keşifleriyle beslenen bir hareketin doruk noktası olduğu kabul edilebilir.
Hipokrat, vücudun nasıl işlediğine dair kapsamlı bir anlayış geliştirmiştir. Yazıları; organlar arası bağlantılara ilişkin teorilerini, teşhis ve hastalıkların ilerleyişi (prognoz) üzerine düşüncelerini, yara tedavisi ve kemiklerin yerleştirilmesine dair metotları ile beslenme, uyku ve egzersiz aracılığıyla korunma yolları dahil hastalıklar üzerine teorilerini açıklamaktadır.
Hipokratik Korpus-Hipokrat’ın Toplu Yapıtları
Hipokrat’ın metodları hakkında bilinenlerin çoğu, tıp üzerine en eski belgeler olarak kabul edilen 60’tan fazla tıbbi kitabı barındıran bir koleksiyon olan Hipokratik Korpus’tan gelmektedir. Tarihçiler, ölümünden 100 sene sonra derlenmiş bu dokümanların Hipokrat’ın yaşamı süresince ve sonrasında tıp ile uğraşan birçok farklı hekime ait olduğuna inanmaktadır. Ancak, vücudun nasıl çalıştığı ve hastalıkların doğası üzerine temel varsayımlarının ortak olması bakımından bu belgeler benzersizdir. Kitaplar; hekimler, eczacılar veya meslekten olmayan kişiler için -tıbbı uygulayacak kadar olmasa da hekimle anlaşabilecek kadar- tıbbın birçok farklı alanı üzerine yazılmıştır.
Korpus’a göre Hipokratik tıp, birçok rahatsızlık için sağlıklı bir beslenme ve fiziksel egzersiz önermiştir. Bunların hastalığı azaltmakta başarısız olması durumlarında önerilebilecek ilaç türleri de mevcuttur. Bu doğrultuda bitkiler içerdikleri tıbbi elementlere göre işlenmiştir. Ayrıca Korpus; eklemlerin nasıl yeniden konumlandırılabileceğini, vakaların hikayesiyle tedavilerinin kaydını tutmanın önemini ve hava durumuyla bazı hastalıklar arasındaki ilişkiyi de açıklamıştır.
Hastalıkların tanrıların istekleri sonucu oluştuğu yaygın inanışının aksine Hipokratik tıp, nedenlerin doğal güçlerle bağlantılı olduğuna inanmakla birlikte doğanın insanları nasıl hasta ettiğine dair net bir anlayış oluşturamamıştır. O dönemlerde hekimler hastalıkları değil yalnızca hastaları gözlemlemiş, iç organlara dair açıklamaların çoğu dışarıdan ne görüldüğü veya hissedildiğiyle sınırlı kalmıştır. İnsan vücuduyla karşılaştırmak adına hayvan diseksiyonları yapılmıştır ancak dönemin Yunan etiği insanların parçalara ayrılmasını yasaklamıştır.
Hipokrat Yemini
Oldukça bilindik olan ‘’Hipokrat Yemini’’ tıbbi uygulamalar, etik ve ahlak üzerine bir belgedir. Aslında önceleri yeminin yazılması Hipokrat’a atfediliyorken yeni araştırmalar Hipokratik Korpus’ta yer alan tıbbi uygulamalardan etkilenmiş olan başka hekimler tarafından Hipokrat’ın ölümünden sonra yazılmış olabileceğini işaret etmektedir. Günümüzde yeminin orijinal hali kullanılmıyor olsa da modernize edilmiş halleri tıp fakültesi mezunlarının kariyerlerine başlarken ettikleri yeminin temeli olarak hizmet etmektedir. Yeminin bazı temel ilkeleri; kişinin tıbbı elinden gelen en iyi şekilde uygulaması, diğer hekimlerle bilgilerini paylaşması; sempatiyi, merhameti ve anlayışı benimsemesi; hastaların mahremiyetine saygı duyması ve hastalıkları mümkün olduğunca engellemesidir.
Hipokrat Yemini Güncel Versiyon:
Hekimlik mesleğinin bir üyesi olarak;
Yaşamımı insanlığını hizmetine adayacağıma,
Hastanın sağlığına ve esenliğine her zaman öncelik vereceğime,
Hastamın özerkliğine ve onuruna saygı göstereceğime,
İnsan yaşamına en üst düzeyde saygı göstereceğime,
Görevimle hastam arasına ; yaş, hastalık ya da engellilik, inanç, etnik köken, cinsiyet, milliyet, politik düşünce , ırk, cinsel yönelim, toplumsal konum ya da başka herhangi bir özelliğin girmesine izin vermeyeceğime ,
Hastamın bana açtığı sırları , yaşamını yitirdikten sonra bile gizli tutacağıma,
Mesleğimi vicdanımla, onurumla ve iyi hekimlik ilkelerini gözeterek uygulayacağıma,
Hekimlik mesleğinin onurunu ve saygın geleneklerini bütün gücümle koruyup geliştireceğime,
Mesleğimi bana öğretenlere, meslektaşlarıma ve öğrencilerime hak ettikleri saygıyı ve minnettarlığı göstereceğime,
Tıbbi bilgimi hastaların yararı ve sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi için paylaşacağıma,
Hizmeti en yüksek düzeyde sunabilmek için kendi sağlığımı, esenliğimi ve mesleki yetkinliğimi korumaya dikkat edeceğime,
Tehdit ediliyor olsam bile, tıbbi bilgilerimi, insan haklarını ve bireysel özgürlüklerini çiğnemek için kullanmayacağıma,
Kararlılıkla, özgürce ve onurum üzerine,
Ant içerim.
Kaynakça
Bu yazı İngilizce metinlerden çevrilerek derlenmiştir. Kaynaklara ulaşmak için tıklayabilirsiniz.[1], [2]
MERGEN 