Bu yazıyı 2 dakikada okuyabilirsiniz.
20 Temmuz 1944’te, II. Dünya Savaşı sırasında (1939-45), üst düzey Alman askeri yetkililerinin Adolf Hitler’i (1889-1945) öldürme ve daha sonra hükümetin kontrolünü ele geçirme planı, evrak çantasına yerleştirilen bir bombanın patlamasına rağmen Hitler’in bir şekilde kurtulmasından ötürü başarısız oldu. Suikast girişimi, Doğu Prusya’da (bugünkü Polonya) Rastenburg yakınlarındaki bir komuta merkezi olan “Wolfsschanze (Kurt İni)”de gerçekleşti. Hitler’in olası suikastçıları tespit edildikten sonra idam edildi.
Komplo’nun Arka Planı
1930’ların sonlarından bu yana, zaten Almanya’da çeşitli gruplar tarafından Adolf Hitler’e suikast düzenlemek ve Nazileri devirmek için defalarca girişimde bulunulmuştu. Bu durumlardan fazlaca endişelenmeye başlayan Hitler daha fazla korunmaya başlamış ve hatta günlük programlarını da sık sık değiştirir hale gelmişti.
Temmuz Komplosu’nda yer alan askeri kanat Hitler’in ülkeyi intihar saldırısı niteliğinde iki cephede savaşa sürüklediğini düşünüyordu. Bundan ötürü kendisini bertaraf ettikten sonra bir tür coup d’etat düzenleyerek iktidarı ellerine almaya karar verdiler. Bu şekilde Berlin’de kurulan yeni hükümet daha iyi ve daha ılımlı bir üslup ile müttefik devletler ile karşılıklı temasta bulunarak yabancı devletlerin ayaklarının altında Almanya’nın tamamen çöküşünü engelleyecekti.
Temmuz Komplosu liderleri arasında eski genelkurmay başkanı Generaloberst Ludwig Beck (1880-1944), Generaloberst Friedrich Olbricht (1888-1944) ve Tümgeneral Henning von Tresckow (1901-1944) yer almaktaydı. Yedek ordunun kurmay başkanı Yarbay Claus Schenk von Stauffenberg (1907-1944) da komplonun gerçekleştirilmesinde bizzat rol oynadı.
Komplonun İcrası ve Hitler’in Kurtuluşu
20 Temmuz’da Kurt İni konferans salonunda Hitler ve 20’den fazla Alman subayı ve personeli ile yaptığı toplantı sırasında Stauffenburg, Nazi liderinin kullandığı bir masanın altına patlayıcılarla dolu bir evrak çantası yerleştirdi. Stauffenberg daha sonra bir telefon görüşmesi yapması gerektiğini söyledi ve odadan çıktı. Daha sonra başka bir memur, evrak çantasını Hitler’den daha uzağa taşıdı. Bomba 12:42’de patladı. Güçlü patlamanın bir sonucu olarak bir kişi anında öldü ve diğer üç kişi ölümcül bir şekilde yaralandı; ancak, Hitler yalnızca hafif yaralandı. Hatta aynı günün öğleden sonrasında Benito Mussolini (1883-1945) ile randevu alacak kadar iyiydi ve İtalyan diktatöre patlamanın meydana geldiği yeri gezdirdi.
Bomba patladıktan sonra, Hitler’in öldüğüne inanan Stauffenberg, Nazi rejimine karşı ihtilalin gerçekleştirilmesi amacı ile Alman yedek ordusunu harekete geçirmek ve Valkyrie Operasyonu’nu başlatmak için Berlin’e uçtu. Ancak, Hitler’in öldüğüne dair kesin bir haber olmamasından ötürü planın uygulanması askıya alındı. Hitler’in hayatta olduğu haberi geldiğinde, yedek ordunun komutanı ve Temmuz Komplosu’na göz yuman General Friedrich Fromm (1888-1945), komplocularla arasındaki ilişkinin gün yüzüne çıkmaması için komplocuları ifşa etti. Stauffenberg ve Olbricht tutuklanarak 21 Temmuz’da idam edildi.
(soldan sağa Heinz Linge, Martin Bormann, Julius Schaub, Hermann Göring, Bruno Loerzer, bilinmiyor.)
Bormann, Martin: SA, NSDAP, Parti Şansölyeliği Başkanı, Hitler’in sekreteri
Göring, Hermann: Reichsmarschall, Hava Kuvvetleri Başkomutanı, Prusya Başbakanı
Loerzer, Bruno: Albay General, Knight’s Cross (RK), Hava Kuvvetleri
Komploya karıştığı düşünülen yüzlerce kişi tutuklandı ve yaklaşık 200 kişi idam edildi. Beck tutuklandı ve yargılanmak yerine intihar etmeyi seçti. Tresckow, Temmuz Komplosu’nun başarısız olduğunu öğrendikten sonra intihar etti. Olayla bağlantılı, fevkalade saygın ve yüksek prestijli bir mareşal olan Erwin Rommel’e (1891-1944), ailesini kurtarmak için yargılanma ya da intihar etme yolu gösterildi. Kendi canına kıymayı seçti. (Rommel tanınmış bir şahsiyet olduğu için, Naziler onun gerçek ölüm nedenini örtbas ettiler ve ona bir devlet cenazesi düzenlediler.) Fromm da 1945’te idam mangası tarafından idam edildi.
Komplo’nun Sonrasında Yaşananlar
Temmuz komplosunun ardından, Hitler ve üst düzey subayları, Almanya’ya ve onun savaş makinesine daha da sıkı sarıldılar. Nazi lideri, kaderin onu bağışladığından emindi. Hitler, “Ölümden olağanüstü bir şekilde kurtuldum.” dedi ve ekledi: “Hizmet ettiğim büyük davanın, mevcut tehlikelerden kurtulacağına ve her şeyin, iyi bir şekilde sona erdirilebileceğine şimdi her zamankinden daha fazla ikna oldum.”
30 Nisan 1945’te Almanya, Müttefiklere teslim olmadan kısa bir süre önce Hitler intihar etti. Nazi liderinin 1941 ile 1944 arasında 800 günden fazla zaman geçirdiği Kurt İni yerleşkesi Ocak 1945’te Sovyet ordusu tarafından imha edildi.
NOT: 2008 yapımı “Valkyrie” filminde, Tom Cruise Komplonun bizzat icrasını gerçekleştiren Claus von Stauffenberg’i canlandırmıştı.
MERGEN 