Bu yazıyı 3 dakikada okuyabilirsiniz.
Conestoga Vagonu olarak bilinen kendine has özelliklere sahip atlı yük vagonunun kökenleri, 18. yüzyılın ortalarından sonlarına kadarki dönemde, Pensilvanya’daki Lancaster County’nin Conestoga Nehri bölgesine kadar gitmektedir. Kendine özgü kavisli zemini ve ahşap çemberler üzerine monte edilmiş kanvas örtüleri ile dönemine damga vurmuş Conestoga Vagonları, takip eden yüzyıl boyunca, özellikle Pensilvanya’da ve Maryland, Ohio, Virginia gibi çevre eyaletlerde, çiftlik ürünlerini şehirlere taşımak ve şehirdeki malları da kırsal bölgelere taşımak amacıyla sıklıkla kullanılmışlardır. Aynı zamanda Conestoga Vagonları, bu eyaletlerin yanı sıra Birleşik Devletler’in hemen her bölgesinde ve ek olarak Kanada’da da kullanılmıştır.
Conestoga Bölgesinin Tarihi
Conestoga Nehri (aynı zamanda Conestoga Deresi olarak da anılır), Lancaster County’nin merkezinden geçen Susquehanna Nehri’nin bir koludur. “Conestoga” kelimesinin Iraquois dilinden türetildiği ve çoğunlukla “Kabin Direğinin Halkı” anlamına geldiği düşünülmektedir. Avrupalı yerleşimcilerin bölgeye gelişinden önce, Susquehanna veya Susquehannock olarak da bilinen bir Kızılderili kabilesi olan Conestogalar, Susquehanna Nehri boyunca yaşamaktalardı.
Biliyor musunuz? “Conestoga Vagonu” terimi bazen yanlışlıkla “kapalı (covered) vagon” kelimesiyle aynı anlamda kullanılsa da aslında bu isim, ilk olarak 18. yüzyılın ortalarında Pensilvanya’daki Lancaster County’nin Conestoga Nehri bölgesinde üretilen ağır, geniş tekerlekli kapalı spesifik vagon tipini ifade etmektedir.
1700’lü yıllarda Conestogalar, Quaker (Quakerlar, mevcut Hristiyan mezheplerinden ve tarîkatlarından memnun olmayanlar tarafından 17. yüzyıl ortalarında İngiltere’nin kuzey batısında ortaya çıkmış bir mezhep)* lideri William Penn tarafından kurulan koloni -daha sonra Pensilvanya olacak- ile ticari ilişkiler kurdular. Kürk ticareti bölgeden çekildikçe Conestogaların etkisi azaldı ve çoğu batıya doğru göç etti. 1763 yılının sonlarında, Pontiac Ayaklanması (1763-1766 yılları arasında Büyük Göller bölgesinde Büyük Britanya yönetimine karşı ortaya çıkan bir Kızılderili ayaklanması)* esnasında batı sınırındaki Amerikan Yerlilerinin saldırısına misilleme olarak, Paxton Boys olarak bilinen kanunsuz bir grup, geri kalan Conestogaların çoğunu acımasızca katletti.
Conestago Vagonunun Tasarlanması
O zamana kadar, Pensilvanya’daki Menonit (Mennonitler, Friesland’daki Menno Simons’un adını taşıyan Anabaptist mezheplerinin kilise topluluklarına ait bazı Hıristiyan gruplarının üyeleri) Alman yerleşimciler olduklarına inanılan Susquehanna Vadisi’ndeki yetenekli ustalar, Conestoga adını taşıyacak olan kendine özgü üstü kapalı vagonları inşa etmeye başlamıştı. Engebeli yollarda ağır yükleri çekmek için tasarlanan kapalı vagonlar, altı tona kadar yük taşıyabiliyorlardı. Vagonların her biri el işçiliği ile ahşaptan (meşe ve kavak dahil) yapılmıştı. Conestoga Vagonunun zemini, hareket halindeyken vagon içeriğinin kaymasını veya düşmesini önlemek için her iki uçta yukarı doğru kıvrılırken uçtaki kapılar bir zincirle yerinde tutturulur ve yükleme-boşaltma esnasında da açılabilirlerdi.
Conestoga Vagonunun üstünü kapatan beyaz kanvas örtü, vagonun içindeki yükü, sert hava koşullarına karşı korumaktaydı. Aynı zamanda bu beyaz kanvas örtü, vagonun üzerine yerleştirilen ahşap kemerlerle de gerdirilmişti. Bu kumaş, su geçirmez hale gelmesi için keten tohumu yağına batırılıyordu. Her Conestoga Vagonu, ideal olarak bölgede yetiştirilen ve Conestoga atları olarak bilinen dört ila altı at tarafından çekiliyordu. Bu atlar, uysal ve güçlü olmalarının yanında günde yaklaşık 12 ila 14 mil (19-23 km)* yol alabiliyordu. Conestoga Vagonunun sürücüsü, vagonu, genelde vagonun içinden sürmek yerine ya yanında yürür ya sıranın gerisindeki atları sürer ya da arka tekerleklerden birinin önündeki vagon yatağının altından çekilebilen bir tahta parçası olan “lazy board” üzerine otururdu.
Amerikan Tarihinde Conestoga Vagonunun Rolü
Conestoga Vagonu, 1820-1840 yılları arasında oldukça sık kullanılmıştır. Bu vagonlar çoğunlukla Pensilvanya ve bunun yanında Maryland, Ohio ve Virginia gibi çevre eyaletlerde de kullanılmıştır. Vagonların, şehirlerde satılacak mısır, arpa ve buğday gibi çiftlik ürünlerinin taşınmasında ve malların kentsel toplumlardan kırsal topluluklara taşınmasında önemli derecede faydalı olduğu kanıtlanmıştır. Yüzyılın ortalarına doğru demiryolu hatlarının genişlemesi, Conestoga Vagonunun ağır yük taşımak için düzenli olarak kullanılmasını sona erdirmiş ve 1861’de İç Savaş’ın patlak vermesiyle de üretimi artık nihayete ermişti.
Conestoga Vagonunun 19. yüzyılda, batıya doğru büyük göçte -Oregon ve California gibi bölgelere- rol oynadığı yaygın bir yanılgıdır. Conestoga Vagonları, bu kadar uzun mesafelere çekilemeyecek kadar ağırdı ve batıya giden yolcular bu vagonların yerine çayır yelkenlileri veya “Batı Vagonları” olarak bilinen sağlam örtülmüş vagonlara yönelmişlerdir. Bunların düz gövdeleri ve Conestoga Vagonundan daha alçak gövdeleri vardı. Beyaz kanvas örtüleri, vagonları uzaktan yelkenli bir gemi gibi göstererek onlara “yelkenli” adını kazandırmıştı.
Dipnot: “*” ile belirtilen kısımlar çeviren kişi tarafından eklenmiştir.
MERGEN 