Bu yazıyı 3 dakikada okuyabilirsiniz.
Schlieffen Planı kendi adından da anlaşılacağı üzere Alman Mareşal Alfred, Graf von Schlieffen tarafından 1905 yılında ortaya konulmuş, olası bir harp durumunda Fransa’nın kısa zamanda zaptini hedefleyen askeri-stratejik bir plandır. Muhtevası açısından harp tarihçilerince Birinci Dünya Savaşından sonra Almanlar’ın Batı Cephesindeki başarısız harekatlarının incelenmesi ve araştırılması açısından önemli ipuçları sunmaktadır.
Schlieffen’nin bu planı hazırlamasında Hanibal’i örnek aldığı söylenmektedir. Hanibal Kartaca ordusunun komutanı olarak kendisinden sayıca daha fazla olan Roma kuvvetlerini tarihte Cannae olarak bilinen muharebede Roma ordusunun kanatlarına yaptığı bir çevirme hareketi ile Roma ordusunu kuşatmış ve bu şekilde mağlup etmiştir. Schlieffen bu şekilde bir anlayışın modern savaşlar üzerine de uygulanabiliceğini düşünmüş ve kendi adı ile bilinen planını hazırlamıştır.
Schlieffen Planı konsept açısından mevcut birliklerin 7/8’ini Alman cephesinin sağ kanadına Metz-Aachen arasına ve 1/8’ini de Lorraine’e sol kanadına olası Fransız taarruzuna karşı tedbiren mevzilendirmek kaydı ile sağ kanattaki çoğunluğu oluşturan birliklerin taarruzi bir davranış ile Belçika üzerinden batıya doğru ve daha sonra güneye doğru Paris istikametine hareket ederek Fransa gerilerine doğru adeta bir çark hareketi ile sarkması ve Fransız birliklerini kuşatmasına dayanır. Plana göre sağ kanat devamlı bir süpürme ve çark hareketi yaparken Fransız kuvvetleri doğal olarak doğuya doğru Almanya istikametinde çekilmek zorunda kalacak ve böylece sol kanatta tedbiren bırakılan müfrezeler ile birlikte çevrilecekti. Schlieffen’a göre bu sayede Fransa iki ay içinde teslim alınabilirdi. Aynı zamanda Almanya olası bir savaş durumunda Fransa’dan çabucak kurtulacağı için hem karşı ittifakın iradesini kısa zamanda kıracak hem de doğu cephesinde Ruslar karşısında da avantajı elinde bulunduracaktı.
Encyclopædia Britannica, Inc.
Plan her ne kadar Schlieffen tarafından hazırlansa da uygulaması Birinci Dünya Savaşında General Helmuth von Moltke’ye nasip olmuştur. Plan Moltke tarafından epey bir değişikliğe uğratılarak revize edilmiştir. Molke planını doğu cephesine daha fazla birlik yerleştirerek ve batı cephesinde de sol kanadın birlik sayısını artırarak tatbik etmiştir. Plan ne yazıkki Birinci Dünya Savaşında, göründüğü gibi iyi gitmemiş ve Almanya’nın Batı Cephesinin çöküşünun faturası Moltke’nin plan üzerine yaptığı “ferasetsiz” düzenlemelere çıkarılmaya çalışılınmıştır.
Kuhl 1920 senesinde yayımladığı makalesinde Schlieffen’in kendisinden sonra gelen varisine mükemmel bir miras bıraktığını fakat varisinin yani Moltke’nin bunu tam anlamı ile anlayamadığını belirtmiştir. Wolfgang Foerster 1921 senesinde yayınladığı makalesinde aynı şekilde Schlieffen’nin planının mükemmeliğinden bahseder ve bunu ilk defa orijinal plandan alıntıladığı 3 harita vasıtası ile anlatır. Foerster’a göre önemli olanın planın niceliğinin gerçekle bağdaşmazlığı değil muhtevasında saklı olan konsept yani doktrindir. Schlieffen’in kendisinden sonra gelen varisine Moltke’ye bıraktığı da bu doktrindir. İşi gereği doktrini uygulama kabiliyetini gösterecek olan Moltke’dir. Bununla birlikte Hans Brück ve Gerhard Ritter gibi tarihçiler planın esnek olmaması, kuvvet dağılımındaki dengesizlikten ötürü çok riskli olmasından ötürü zaten planın başarıya ulaşma olasılığını düşük bulmuşlardır. Ritter bu planın tamamen militarist bir bakış açısıyla politikanın ve tarihin gerçeklerinden kopuk bir anlayış ile hazırlandığını ifade etmiştir. Nitekim Belçika gibi tarafsız bir devletin ilhakı Almanya için siyasi ve politik sonuçları açısından yıkıcı olmuştur. Scleiffen Planı İtilaf devletlerince Alman saldırganlığının ve militaristliğinin kaynağı olarak görülmüş ve savaş suçu iddialarının da temelini oluşturmuştur. Sonraki olaylar (İkinci Dünya Savaşı) Schlieffen Planı’nın Avrupa ve Almanya tarihi açısından bir felaketin başlangıç safhasını oluşturduğunu göstermiştir.
Birinci Dünya Savaşı sonrası Sclieffen’in planının orijinal nüshaları ve Moltke’nin el yazmaları Potsdam’daki Reichsarchiv’de arşive kaldırılmış ve belgelere erişim engellenmiştir. Daha sonra 14 Nisan 1945 İngiliz Hava Bombardımanı sırasında bu nüshaların neredeyse tamamı yok olmuştur. Günümüze ulaşan iki nüshayı 1956’da Gerhard Ritter yayımlamış ve planın Birinci Dünya Savaşı öncesi Alman askeri doktrini olduğunu göstermiştir.
Kaynakça
- Zuber, T. (1999). The Schlieffen Plan Reconsidered. War in History, 6(3), 262-305.
- Limbach, R. (2016). Schlieffen Plan. Retrieved January 14, 2021, from https://www.britannica.com/event/Schlieffen-Plan
- Groß, G. P. (2008). There Was a Schlieffen Plan: New Sources on the History of German Military Planning. War in History, 15(4), 389-431.
MERGEN 