Bu yazıyı 6 dakikada okuyabilirsiniz.
Göğü Delen Adam, Samoa dilindeki ‘Papalagi’ kelimesinin karşılığıdır. Papalagi kelimesi kitapta Avrupalılar için kullanılmıştır. Adaya ilk gelen misyoner yelkeninin ufuğu delip geldiğini belirtmek için bu kelimeyi kullanmışlar.
Kitap, Tiavea kabile reisi Tuiavii’nin modern hayatı eleştirmesini konu edinmiştir. Modern hayatı eleştiren Tuiavii misyonerlik okulunda okumuş, birçok Avrupa şehri gezmiş sonra da adasına dönerek yerli hayatına geri dönmüştür. Gerçek hayatta kitapta yazan konuşma sözlü bir şekilde ifade edilmemiş fakat taslak olarak yerli dilinde yazılmıştır. Kitap Erich Scheurmann tarafından yazılmıştır.
Erich Scheurmann
Orta halli bir tüccarın oğlu olarak dünyaya geldi. Hamburg’da sanat meslek okulunu bitirdi. Sanat eğitimine devam etmek için Nürnberg’de bir okula gitti fakat bitirmeden ailesinin yanına döndü. Münih’te sanat akademisine başladı fakat burada da istediğini bulamadı. Sonra arkadaşlarıyla birlikte tüm Almanya’yı gezmeye karar verdi. Bu gezi esnasında Dressden’de genç bir kadınla tanıştı ve ona âşık oldu. Genç çift Münih’te evlendi ve Konstanz gölünün kıyısına yerleştiler.
Scheurmann resim yapmanın yanında yazı da yazmaya başladı. Deneyimlerini ve arkadaşlarını anlattığı ‘İlk Yol’ kitabını yazdı.
Samoa’da yaşamış bir adamla tanıştı ve onun anlattıklarından etkilendiği için Samoa’ya gitti. Orada önceden Avrupa’ya gitmiş olan Samoalı bir kabilenin reisi Tuiavii ile tanıştı. Onun düşüncelerinden etkilendi ve şefin söylediklerini not edip sonradan bunları çevirdi.
Avrupa’da savaşın başlamasıyla Amerika’ya gitti ve orada Alman Kızıl Haç’ı için propaganda vaizliği yaptı. Anlattığı Samoa öyküleriyle hayranlık uyandırıyordu. Bu süreç içinde tekrar yazmaya karar verdi ve Göğü Delen Adam kitabını yazmaya başladı. Karısıyla birlikte Almanya’ya döndü. Kitap 1920’de yayımlandı.
2. Dünya Savaşı sırasında öğretmenlik yaptı. 1957’de hayatını kaybetti.
Modern Hayata Eleştiriler
Şef Tuiavii modern hayatın insanlara zarar verdiğini, insanları birbirine yabancılaştırdığını söylüyor. Modern hayatta insanların kolayca manipüle edildiğine dem vuruyor ve Avrupalılar’ın Samoalılar’ı kendi karanlıklarına çekmeye çalıştıklarından duyduğu endişeleri dile getiriyor. Ben Tuiavii’nin bahsettiği konulardan önemli gördüklerime değinmeye çalışacağım.
Kent Yaşamı
Tuiavii duvarlar arasında yaşamayı katlanılmaz olarak görmektedir. Ona göre kent yaşamı insanı doğanın güzelliklerinden alıkoymaktadır.
Bizim tabiatımıza iyi gelen hayvan, rüzgar, nehir ve yaprak sesleri yerine caddelerin gürültüsüne maruz kalmaktayız şehirlerde. Güneşin ve temiz havanın verdiği huzur ve mutluluğu kentlerde tadamayız. Bunun yerine kentin pis kokusuna maruz kalırız ve bu durum bize zarar vermektedir Tuiavii’ye göre. Ormanlar ve nehirler yerine bina yığınları görürüz. Havanın pis olmasından dolayı gökyüzünün mavisini bile zor görürüz.
Kentte insanların birbirine yabancı olmasına da şaşırıyor Tuiavii. Hatta aynı apartmanda oturan insanların selamlaşırken bile isteksiz ve samimiyetsiz davranmasına anlam veremiyor.
Kent yaşamında değindiği bir başka konu ise köylülerin ve kentlilerin arasındaki çekişme. Ona göre köylüler doğayla iç içe yaşamasına rağmen kentte yaşayan insanlara haset beslemektedir. Aynı şekilde köylülerin, şehirlilerin muhtaç olduğu besin vb. birçok şeyi üretmesine rağmen şehirlilerin köylüleri hor görmesine anlam verememektedir.
Eşyalar
Tuiavii’ye göre insanlar ne kadar fazla tüketim eşyasına ihtiyaç duyuyorsa manevi anlamda o kadar fakirdir. Avrupa’da yaşayan bazı insanlar ona göre fazla eşyaya sahiptir ve zamanlarının çoğunu eşyalarını saymaya, onların yerlerini değiştirmeye ve onları temizlemeye harcar. Avrupa seyahatinde, eşyası olmadan yaşamaktansa intihar etmeyi düşünen insanlar gördüğünü söylemektedir.
Her yerde çok eşya olduğundan dolayı Tuiavii huzursuz olduğunu dile getiriyor. Samoa’da denizin melteminden başka bir şeyin etkilemediği ve içinde sadece döşeğinin olduğu kulübesini Avrupa’dayken çok özlediğini ifade ediyor.
Tuiavii’ye Avrupalılar, mal varlıklarının peşinde koştukları için hayatın güzelliklerini görmekten acizdir. Şarkı söyleyip dans etmek gibi basit güzellikleri dahi gözden kaçırmaktadırlar. Hatta bazılarının hırsından kör olup kendilerini yıprattığını söylemektedir.
Gereğinden Fazla Düşünme
Tuiavii, Avrupa insanının çok fazla düşündüğünü ve bu durumu hastalık olarak gördüğünü söylemektedir. Ona göre insanlar çok düşündüğü için bulunduğu anın keyfini çıkaramamaktadır. Tuiavii’ye göre insanlar sadece beynini değil bütün organlarını kullanmalı ve çok düşünmemeli.
Kontrol edemeyeceği şeyler için çok düşünmekte ve kendilerine eziyet etmektedir Avrupalılar Tuiavii’ye göre. Buna örnek olarak da gemide seyahat eden bir adamın ana odaklanmak yerine gemi arızalanır mı, yolculuk sırasında fırtına çıkar mı gibi şeylere boş yere endişelendiğinden bahsetmektedir.
Sinema ve Gazeteler
Tuiavii sinema ve gazetelerin tehlikeli olduğundan bahsetmektedir.
Sinemaların çok yapmacık olduğunu, dehşet verici ve toplum tarafından büyük tepkilerin verilmesi gereken olayların normalleştirildiğini ve bunları izlemenin insanları duygusuzlaştırdığını ve ahlaksızlaştırdığı söylemektedir.
Gazetelerin insanların kafasını gereksiz bilgilerle doldurduğunu söylüyor. Aynı zamanda sinemada olduğu gibi sağlıklı bir insanın unutmaya çalışacağı kötü haberlerin iyi haberlere göre daha ayrıntılı anlatıldığını söylüyor.
Gazetelerin insanları manipüle edip düşüncelerine karar verdiğini söylüyor Tuiavii. Başka ülkeler, başka kültürler hakkında nasıl düşünmeleri gerektiğini insanlara söylüyor ve başarıyor gazeteler. Ona göre bu düşünceler gurur ve güçten yoksundur.
Kitap Hakkındaki Düşüncelerim
Günümüze bilgi çağı ve sorgulama çağı dense de günümüz değerleri hiçbir zaman sorgulanmıyor ve eleştirenler toplumun dışına itiliyor. Modern hayatın değer yargılarını sorgulamasından ötürü ‘Göğü Delen Adam’ kitabını herkes okumalı.
Tuiavii bana göre çok zeki ve çok iyi gözlem yeteneği olan bir düşünür, filozof. Çünkü modern yaşama göre ilkel bir bölgede yetişmiş olmasına rağmen modern hayatın şatafatına ve manipülasyonlarına kanmamış ve onun kötü yanlarını fark etmiş. Okurken bu gözlemleri nasıl yaptığına hayret ediyorsunuz.
Kitapta insanların birbirine yabancılaşmasından, şehirlerde tabiatımıza uygun olmayan yapay yaşam biçiminden, modern insanın gereğinden fazla düşünmesinden ve tüketim çılgınlığından örnekler vererek güzel bir şekilde bahsetmiş.
Önceden sorgulamadığım gazete ve sinemayı eleştirmiş ve benim bu sektörleri sorgulamamı sağlamıştır Tuiavii. Bence çok önemli bir konuya değinmiş çünkü sanat adı altında insanların manipüle edilmesini ve iğrençliklerin normalleştirilmesi üzerinde durulması gereken bir konu özellikle de günümüzde. Artık bu sektörler insanların nasıl giyinmesine ve neleri tüketmesine bile karar vermektedir ve kendileri başlı başına bir kapitalizm kurumları olmuştur.
Değindiği diğer önemli konulardan biri ise çok fazla düşünmek. Gerçekten de önemsiz çok fazla şeyi kafaya takıyoruz. Bir iş yaparken sürekli oluşabilecek olumsuz durumlara odaklanıyoruz. Negatif düşünerek hem yaptığımız işe odaklanıp verimimizi artıramıyoruz hem de kendimize boş yere eziyet ediyoruz. İnsan olarak hepimiz hata yapabiliriz, önemli olan yaptığımız hatadan ders çıkarıp hayatımızı daha da güzelleştirmek. Ancak elimizden geleni yaptıktan sonra olumsuz düşünmenin kimseye faydası yok. Çok düşünmenin diğer sakıncası ise rahatlamak veya keyifli vakit geçirmek için yaptığımız faaliyetlerde ana odaklanacağımıza sürekli başka şeyler düşünmek. Bu gibi durumlar bizim hayat kalitemizi azaltıyor.
Tuiavii’nin katılmadığım düşünceleri de oldu fakat o konular üzerinde düşünmemi sağladı. Modern çağda yaşayan insanlar olarak Tuiavii’nin düşünceleri bize uygun olmayacak olsa bile düzeni sorgulatması açısından kıymetli.
MERGEN 